Forex Nedir?
Forex, ‘’FOReign Exchange’’ kelimelerinin kısaltmasından oluşan genellikle ‘’FX’’ olarak da bilinen, dünyada işlem hacmi en yüksek olan piyasadır. Günlük ortalama 6 Trilyon dolar hacmiyle aynı zamanda likiditesi en yüksek piyasa konumunda bulunan Foreks piyasası, ilk olarak 1976’da ABD Doları’nın diğer ülkelerin ekonomik sıkıntılarından dolayı para birimlerine karşı aşırı değer kazanmasından kaynaklı devalüasyon kararı almış ve G7 ülkeleri ile para ticaretine başlayarak ortaya çıkmış piyasadır. Foreks piyasası fiziksel bir merkeze sahip olmadığı için diğer piyasalardan ayrışır ve bu yönü ile tezgâh üstü piyasa, Over-The-Counter (OTC), konumunda olduğunu göstermektedir. Dünyadaki hemen hemen her bölgede işlem yapıldığı için alıcı ve satıcı bulmak çok kolaydır ve Forex piyasasında hafta içi 5/24 işlem yapılabilmektedir ve bu yönü cazip bir yatırım aracı olmasını sağlamaktadır. Forex piyasası ülkemizde 31 Ağustos 2011 tarihinde Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK) yetkisi ile denetlenebilir ve düzenlenebilir hale gelmiştir ve o günden itibaren yatırımcılar yetkili aracı kurumlar vasıtasıyla Forex piyasasında işlem yapabilmektedir. Bununla birlikte bugün Forex piyasası ülkemizde 250 milyar dolar işlem hacmine sahiptir.
Forex piyasasında emtia, para birimleri ve global borsa endeksleri gibi yüzlerce üründe işlem yapılabilmektedir ve parite, CFD (Fark Sözleşmeleri), emtia gibi kategorilere ayrılmıştır. Her meslek grubu uygun olan Forex piyasasında işlem yapmak çok pratik ve kolaydır ancak yatırımcıların Forex piyasasında işlem yapabilmesi için bilmesi gereken kavramlar vardır. Diğer taraftan piyasa riskli olduğundan dolayı bilinçsiz pozisyon alınmaması gerekmektedir. Ülkemizde Forex piyasasında işlem yapabilmek için yatırımcılar minimum 50.000TL bakiye bulundurulması gerekmektedir.
Forex Terimleri
Bakiye: İşlem öncesi anaparamızı gösterir ve işlem kapanana kadar sabit kalır.
Varlık: Bir işlemde kar veya zarar durumunda bakiyeye eklenerek hesaplanır. Pozisyon kapandıktan sonra gerçek bakiye ortaya çıkmaktadır.
Marjin: Teminat anlamına gelen marjin açık pozisyonlar için bloke olan tutarı gösterir ve kalan miktar yatırımcının daha ne kadar pozisyon açabileceğini gösterir ve buna serbest marjin adı verilir.
Marjin Seviyesi: Varlık/Serbest marjin oranı ile hesaplanır.
Marjin Call: Teminat tamamlama çağrısı olarak da bilinir ve marjin seviyeleri kurumdan kuruma değişebilmektedir. Genel olarak %75’in altına gerilediği zaman yatırımcıya marjin call uyarısı gelir. Eğer marjin seviyesi %50’nin altına gerilerse sistem en çok zarar eden pozisyondan başlayarak otomatik olarak pozisyon kapatır ve buna stop out adı verilir.
Türkiye Forex piyasasında 1:10 kaldıraç bulunmaktadır ve çift yönlü işlem yapılabilmektedir. Bir varlığın fiyatının artacağını düşünen yatırımcılar Long (Uzun) pozisyon alırlar, bir varlığın fiyatının düşeceğine inanan yatırımcılar da Short (Kısa) pozisyon alabilirler. Kar zarar durumuna göre Forex piyasasında aynı anda Short ve Long pozisyon açılabilmektedir. Yine genellikle her işlemin gün içinde kapatılmaması durumunda taşıma maliyeti vardır ve buna Swap adı verilir.
Swap Nedir?
Gün içerisinde açılan pozisyonların kapatılmaması durumunda gün sonu uygulanan taşıma bedelini ifade eder ve pozisyonlardaki para birimlerinin ülkelerindeki yıllık politika faizinin farkının alınması ile günlük olarak hesaplanmaktadır. Pozisyonun yönüne, büyüklüğüne göre değişiklik gösterebilir. Birçok platformda karşıt döviz cinsinden USD’ye dönüştürülerek hesaba yansıtılır. Ürün özelliklerine göre değişim gösterse de T+2 valörüne sahip olduğu için genellikle çarşamba günleri saat 00:00’da sonrasında taşınan pozisyonlardan alınan swap miktarı 3 gün şeklinde yansıtılmaktadır.
Forex piyasalarında vadeli ve spot işlemler yapılır ve alıcıların ödemeye razı oldukları fiyat ile satıcıların satmaya razı olduğu fiyat arasındaki farka spread adı verilmektedir. Forex piyasasının büyüklüğü sebebiyle manipüle edilmesi çok zordur ve büyük ölçüde piyasa dinamikleri doğrultusunda hareket eden bir yapı olmasından dolayı yatırımcıların bankalar arası alım satım kotasyonlarından doğrudan fayda elde etmesini sağlar. Geçmişte sadece büyük bankalar ve kurumsal yatırımcıların işlem yapabildiği Forex piyasası, teknolojik gelişmeler doğrultusunda her kesimin rahatlıkla ulaşabileceği ve işlem yapabileceği piyasa haline gelmiştir. Ülkemizde ise piyasa oynaklığının yüksek olması ve 5/24 işlem yapılabilme özelliğinden dolayı yatırımcıların değer kayıplarına karşı tasarruf ve gelir elde etmek amacıyla daha çok ilgisini çekmektedir.