Kaldıraçlı İşlem Nedir? Nasıl Yapılır?
Kaldıraçlı İşlem, tasarruflarını finansal piyasalarda işlem yaparak değerlendirmek isteyen yatırımcıların kendi sermayesinin üstünde daha büyük işlemler gerçekleştirmesine imkân veren bir strateji türüdür. Kaldıraç uygulaması spekülatif yatırımlarda daha az sermaye ile daha fazla risk alarak yüksek getiri sağlamak isteyen yatırımcıların tercih ettiği bir yöntem olarak değerlendirilebilir. Bu işlemlerle daha fazla kar elde edilebileceği gibi daha fazla zarar edebilme ihtimali ve kar hedefinin özkaynak yerine borçla finansa edilmesinden dolayı riskli işlem olarak değerlendirilir.
Kaldıraçlı İşlemler Nasıl Yapılır?
Finansal kaldıraçlar genel olarak emtia, Forex, hisse senedi, vadeli kontratlar ve kripto alım satım işlemlerinde kullanılmaktadır. Kaldıraçlı işlemler yatırımcılara potansiyel kazancı artırma şansı verdiği gibi potansiyel zararı da büyütebilir. Bu işlemler ile ilgili basit bir örnek olarak, 1:10 kaldıraç oranı 100TL’lik sermaye ile 1000TL’lik pozisyon açma imkânı sunmaktadır. Kaldıraç oranı ne kadar yüksek olursa getiri ve kayıp riski o kadar yüksek olabilmektedir. Pozisyonlarda kaldıraç kullanımı piyasada fiyat dalgalanmaları yaratarak büyük etkiler ortaya çıkarabilmektedir. Büyük kaldıraçlar yüksek riskler barındırdığı için yatırımcılara bilinçli bir şekilde yatırım yapmaları tavsiye edilmektedir. Bir yatırımcının kaldıraçlı pozisyon alırken kendi risk toleransına göre hareket etmesi ve piyasalardaki dalgalanmalara karşı dikkatli olması önem arz eden bir durumdur.
Kaldıraç Oranı Hesaplanması
Kaldıraç oranı, yatırımcı bir varlıkta pozisyon alırken açılan işlemin toplam değeri yatırımcının sermayesine bölünerek hesaplanmaktadır;
Kaldıraç Oranı = İşlemin Toplam Değeri (İşlem Hacmi) / Yatırımcının Kendi Sermayesi (İşlemin yapılması için gerekli teminat tutarı) formülü ile bulunmaktadır.
Yatırımcılar kaldıraçlı işlem yaparken teminat kullanmak zorundadırlar. Yatırım hesaplarında belirli miktar teminat tutan yatırımcıların işlemleri pozisyonun büyüklüğü ve kaldıracın oranına göre belirlenen marjin doğrultusunda gerçekleşir. Teminat miktarı yetersiz olan yatırımcıların işlem yapabilmesi için teminat miktarlarını artırmaları gerekmektedir. Kısa vadeli spekülatif işlemler için daha çok kullanılan kaldıraçlı işlemler hızlı fiyat hareketlerinden yararlanmayı seven yatırımcılar için ideal bir yatırım stratejisi konumundadır.
Kaldıraçlar hem Long (uzun) hem de Short (kısa) pozisyonlarda kullanılabilir. Finansal piyasalarda tecrübesiz olan yatırımcılar pozisyon emirlerini doğru kullandıkları takdirde olası kayıplarda stop-loss (zarar-kes) yaparak kayıplarını minimum seviyede tutabilme imkanına sahiptirler. Kaldıraçlı işlem yaparken riskleri yönetebilmek adına yatırım portföyünü çeşitlendirmekte ve riski bölmekte fayda olacaktır. Ayrıca kaldıraçlı alım-satım işlemlerine başlamadan önce riskler ile ilgili finansal okuryazarlık seviyesinin yüksek olması ve kaldıraç oranını yönetebileceğiniz düzeyde tutmaya dikkat edin. Volatilitesi yüksek varlıklarda kaldıraçlı işlem yapıldığında riskin bir kat daha artacağını unutmadan, teminat tamamlama çağrılarına özen göstererek güçlü teminatlar ile işlemlerin devam ettirilmesine özen gösterilmeli.
Kaldıraçlı İşlem ve Spot İşlemler Arasındaki Farklar
Kaldıraçlı işlemler ile spot işlemler zaman zaman karıştırılabiliyor. Bu nedenle aralarındaki farkları sıralarsak; spot işleler anlık varlık alım satımını ifade ederken, kaldıraçlı işlemler açılan pozisyon değerini sermayenize göre artırır. Spot işlemlerin risk yönetimi daha kolaydır, elinizdeki mevcut sermaye ile işlem yapılır, kaldıraçlı işlemlerde yüksek kar fırsatı varken, riskte alınan pozisyon ile birlikte artmaktadır. Spot işlemler daha uzun vadeli stratejiler için kullanılırken, kaldıraçlı işlemler kısa vadeli yüksek getiri beklentisi ile gerçekleştirilen işlemlerdir. Genellikle Forex ve Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası (VİOP) işlemlerinde kaldıraçlı işlemler yoğunlaşırken, varant ve hisse senedi işlemlerinde gün içi işlem limiti veya kredili işlemler kaldıraç fırsatını yatırımcılara sağlamaktadır.
Kaldıraçlı işlemler yapılırken teminat miktarı kontrol edilmesi gerekir ek teminat yatırılması gerektiği zamanlarda yatırım hesabına teminat yatırılmalıdır. Bununla birlikte makro ekonomik gelişmeler takip edilmeli ve piyasadaki yüksek volatilite oluşturan gelişmeler akabinde daha dikkatli pozisyon alınmalıdır. Piyasalarda deneyimi düşük olan yatırımcıların önce demo hesaplarla işlem yaparak piyasa hakkında bilgi sahibi olabilirler.