Borsa İstanbul Pay Piyasası’nda işlem görmekte olan farklı sektörlerden şirketlerin payları, rüçhan hakkı kuponları, borsa yatırım fonları, varantlar ve sertifikalar için alım-satım emirlerinizi Ahlatcı Yatırım aracılığı ile iletebilirsiniz. Yatırımcılarımızın alış emirlerinde hisse senetleri, satım emirlerinde ise satım bedelleri işlemin Borsa İstanbul’da gerçekleşmesinden sonraki 2. iş günü (T+2) yatırım hesaplarına geçmektedir.
EMİR TİPLERİ
Limit Fiyatlı Emirler (LFE)
Fiyatın ve miktarın belirtildiği emirlerdir. Emrin gerçekleşmeyen bölümü işlem görmedikçe Sistemde pasif olarak geçerlilik süresi sonuna kadar (KİE olarak girilmediği sürece) bekletilir.
Piyasa Emirleri (Market Order)
Fiyat olmaksızın sadece miktar belirtilerek girilen emirlerdir. Emir miktarı karşılanana kadar karşı taraftaki en iyi fiyatlı emirlerle eşleşerek işleme dönüşürler. Bu emir tipi, sadece KİE olarak girilebildiğinden karşı tarafta eşleşecek emir kalmadığında emrin kalan kısmı otomatik olarak iptal edilir, pasife yazılmaz. Açılış, kapanış bölümleri ve tek fiyat yönteminde emir toplama aşamasında girilen piyasa emirleri, eşleştirme başlayana kadar emir defterinde bekletilir, eşleştirme başladığında ise işleme dönüşür. İşleme dönüşmeyen piyasa emirleri seansın sürekli işlem veya takip eden tek fiyat bölümüne aktarılmaz, iptal edilir. Pay bazında maksimum emir hacmi sınırına tabidir. Bu tutar en son işlem fiyatı üzerinden hesaplanır. Son işlem fiyatı yoksa bir önceki kapanış fiyatına bakılır. Her ikisinin de olmadığı durumda manuel olarak Borsa tarafından girilen bir fiyat varsa ona bakılır yoksa işlem olana kadar sistem tarafından piyasa emri girilmesine izin verilmez.
Piyasadan Limite Emirler (Market To Limit Order)
Piyasa emirleri gibi fiyatsız olarak girilen emirlerdir. Karşı taraftaki sadece en iyi fiyat kademesinde bekleyen emirlerle eşleşerek işleme dönüşürler. Ancak işleme dönüşmeyen kısım, gerçekleştiği son işlem fiyatını alarak limit fiyatlı emre dönüşür ve emir defterinde pasif olarak yazılır (ancak KİE olarak girilirse pasife yazılmaz). Pay bazında maksimum emir hacmi sınırına tabidir. Bu tutar piyasa emirlerinde olduğu gibi belirlenir.
Açılış, kapanış bölümleri ve tek fiyat yönteminde emir toplama aşamasında girilen piyasadan limite emirleri, eşleştirme başlayana kadar emir defterinde bekletilir, eşleştirme başladığında ise işleme dönüşür. İşleme dönüşmeyen piyasadan limite emirleri sürekli işlem aşamasına geçerken gerçekleştiği son işlem fiyatını alarak limit fiyatlı emre dönüşür ve emir defterinde pasif olarak yazılır (ancak KİE olarak girilirse pasife yazılmaz). İlgili açılış, kapanış ve tek fiyat bölümünde fiyat oluşmaması hâlinde veya seansın sürekli işlem bölümünde girildikleri anda hiç işleme dönüşmemiş olmaları hâlinde piyasadan limite emir iptal edilir.
Açığa Satış Emirleri
Açığa satış emri, sahip olunmayan sermaye piyasası araçlarının satışına ilişkin verilen emir tipidir. Açığa satış emirleri, SPK ve Borsa düzenlemeleri uyarınca yapılan açığa satış işlemlerine ilişkin emirlerdir. Bu emirlerde SPK ve Borsa düzenlemeleri ile belirlenen fiyat sınırlamalarına uyulur.
EMİRLERİN GEÇERLİLİK SÜRESİ
Sisteme iletilen emirler, aşağıdaki geçerlilik sürelerine sahip olabilirler.
1. Günlük
Pay Piyasasındaki bütün pazarlarda aksi belirtilmedikçe girilen her emir, girildiği gün boyunca geçerlidir ve işlem görmezlerse gün sonunda iptal edilirler.
2. Kalanı İptal Et (KİE)
Fiyat ve miktar belirtilerek girilen ve emrin girildiği anda karşılanmayan bölümünün otomatik olarak iptal edildiği emir türüdür.
3. İptale Kadar Geçerli (İKG)
Borsa Birincil Piyasada Değişken ve Sabit Fiyatla Talep Toplama yöntemlerinde halka arz süresinin sonuna kadar geçerli emir girişi mümkündür. Bu geçerlilik türü, talep toplama yöntemiyle halka arzların gerçekleştirildiği birincil piyasada (.HE sıralarında) kullanılacaktır.
Kredili İşlem ve Açığa Satış
Açığa satış işlemi, sahip olunmayan sermaye piyasası araçlarının satılmasını ya da satışına ilişkin emrin verilmesini ifade eder. Satışa ilişkin takas yükümlülüğünün ödünç alınan sermaye piyasası araçları ile yerine getirilmesi de açığa satış sayılır.
Açığa satış işlemi gerçekleştirebilmek için emrin baştan açığa satış emri olarak girilmesi gerekir. Gerçekleşen açığa satış işlemleri Günlük Bülten'de pay bazında, her fiyat seviyesinde miktar ve sözleşme adedi belirtilerek ilan edilir.
"Kredili Menkul Kıymet ve Açığa Satış İşlemlerine Konu Olan Menkul Kıymet Listesi” Alt Pazar , PÖİP ve YİP hariç tutularak BİAŞ Pay Piyasası pazarlarında işlem gören tüm payları ve BYF’leri kapsayacak şekilde belirlenmiştir. Buna göre, Yıldız Pazar ve Ana Pazar’da işlem gören paylar, buna ek olarak BYF’ler hem kredili alıma hem de açığa satış işlemine konu olabilir.
Varantlarda, sertifikalarda, sahipliğe dayalı kira sertifikalarında, gayrimenkul yatırım fonlarında ve girişim sermayesi yatırım fonlarında kredili alım ve açığa satış işlemi yapılamaz. Gayrimenkul sertifikalarında ise kredili alım yapılabilmekle birlikte açığa satış işlemi yapılamaz.
Kredili işlem ve Açığa satış işlemleri detayları için tıklayınız.
Brüt Takas
İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş. (Takasbank) tarafından aracı kurumların, gün boyunca gerçekleştirilen işlemlerinde, pay ve toplam TL olarak netleştirme yapılmaktadır. Bu çerçevede, aynı tarihte bir payda hem satış hem de alış işlemi yapan aracı kuruluş, satış toplamı alış toplamına mahsup edilerek çıkan net bakiyeye göre söz konusu pay üzerinden takasa borçlandırılmakta veya alacaklandırılmaktadır. Diğer yandan, tüm paylardaki alış veya satışlarının bedelleri ise genel olarak netleştirilmekte ve aracı kuruluşun alış tutarları fazla ise aracı kuruluş takasa nakit borçlu, satış tutarları fazla ise takastan nakit alacaklı olmaktadır. Netleştirme uygulaması sayesinde bir payda gün içerisinde alım satım gerçekleştiren bir yatırımcı sadece gerçekleştirdiği alım veya satım sonucundaki net fark miktarı kadar teslim yükümlülüğüne tabi olmaktadır.
Takasbank tarafından netleştirme uygulaması kaldırılan paylarda brüt takas uygulaması yapılmakta, aracı kurum ve yatırımcı bazındaki takas alacakları Takasbank tarafından takas süresinden sonra dağıtılmaktadır. Brüt takas uygulaması kapsamına alınan paylarda alım yapmak isteyen yatırımcıların takas tarihinde hesaplarında alımlarını karşılayacak tutarda nakit, satım yapmak isteyen yatırımcıların takas tarihinde hesaplarında satımlarını karşılayacak miktarda menkul kıymet bulundurması gerekmektedir.
Brüt takas işlemleri detayları için tıklayınız.
İşlem Saatleri
Pay piyasası işlem saatleri için tıklayınız.
Pay Piyasası Pazarlar
Pay Piyasasında işlemler aşağıdaki pazarlarda gerçekleşmektedir.
| PAZAR | TANIM | SEMBOL |
|---|---|---|
| YILDIZ PAZAR | Yıldız Pazar, Borsaya ilk kotasyonda halka arz edilen kısmının piyasa değeri 300 milyon TL ve üzeri olan payların işlem göreceği pazardır. | Z |
| ANA PAZAR | Ana Pazar, Borsaya ilk kotasyonda halka arz edilen kısmının piyasa 300 milyon TL - 75 milyon TL arasında olan payların işlem göreceği pazardır. | N |
| ALT PAZAR | Alt Pazar, Borsaya ilk kotasyonda halka arz edilen kısmının piyasa değeri 75 milyon TL - 40 milyon TL arasında olan payların işlem göreceği pazardır. | T |
| YAKIN İZLEME PAZARI (YİP) | Kotasyon Yönergesine göre Yıldız Pazar, Ana Pazar ve Alt Pazar'dan çıkarılma sonucunu doğuracak gelişmelerin oluştuğu ortaklıkların paylarının işlem gördüğü pazardır. | W |
| YAPILANDIRILMIŞ ÜRÜNLER VE FON PAZARI (YÜFP) | Borsa yatırım fonu katılma belgeleri, varantlar, sertifikalar, sahipliğe dayalı kira sertifikaları, gayrimenkul yatırım fonları ve girişim sermayesi yatırım fonlarının işlem görebildiği pazardır. | K |
| NİTELİKLİ YATIRIMCI İŞLEM PAZARI (NYİP) |
Halka arz edilmeksizin nitelikli yatırımcılara satılmak üzere ihraç edilen ortaklık paylarının ve Yönetim Kurulu'nca uygun görülen diğer sermaye piyasası araçlarının yalnızca nitelikli yatırımcılar arasında işlem görebilmesini sağlamak amacıyla oluşturulmuştur. Nitelikli yatırımcı statüsünde olmayanlar bu pazarda işlem yapamaz. | Q |
| PİYASA ÖNCESİ İŞLEM PLATFORMU (PÖİP) |
Halka açık statüde olup, payları Borsada işlem görmeyen şirketlerden, Borsa tarafından bu platformda işlem görmesine karar verilenlerin payları Piyasa öncesi işlem görebilecektir. | S |
Pazarları Belirleme Kriterleri
| Pazarlarda İşlem Görme Kriterleri | Yıldız Pazar | Ana Pazar | Alt Pazar |
|---|---|---|---|
| Piyasa Değeri (PD) | > 1 Milyar TL |
> 150 Milyon TL |
|
| Fiili Dolaşımdaki Payların Piyasa Değeri (FDPD) | > 150 Milyon TL | > 60 Milyon TL | |
| Fiili Dolaşım Oranı (FDO) | > %10 | > %10 | |
| Yerli Bireysel Yatırımcı Sayısı | > 1500 | > 750 | |
| İmtiyaz | İmtiyaz varsa FDO < %90 | İmtiyaz varsa FDO < %90 | |
| Yerli Fon | > 5 Milyon TL | - | |
| Likidite | < 1,5 | < 5 | |
| (*) |
FDO > %5 ise FDPD>1,25 milyar TL ve Likidite <1,5 |
FDO>%5 ise FDPD>1,25 milyar TL ve Likitide<1,5 |
a) PD: Şirketin tüm sermayesi üzerinden hesaplanan toplam piyasa değerini,
b) FDPD: Şirketin Kurul tarafından belirlenen kriterler çerçevesinde dönem sonu itibariyle FD pay adedi x bir yıllık düzeltilmiş kapanış fiyatlarının ortalaması şeklinde hesaplanan, fiili dolaşımdaki paylarının piyasa değerini,
c) FDO: Şirketin Kurul tarafından belirlenen kriterler çerçevesinde hesaplanan fiili dolaşımdaki paylarının şirket sermayesine oranını,
ç) Yerli Bireysel Yatırımcı Sayısı: MKK verilerine göre ilgili payda son bir yıl içinde 1000 TL ve üzeri piyasa değerine sahip olan ortalama yerli bireysel yatırımcı sayısını,
d) İmtiyaz: Herhangi bir pay grubuna ilişkin oluşturulan farklılığın yapılacak değerlendirmelerde imtiyaz sayılıp sayılmayacağına Borsa Genel Müdürlüğünce karar verilecek şekilde; yönetim kurulu üyelerinin belirli bir grup oluşturan pay sahipleri, belirli pay grupları ve azlık arasından seçileceğine ilişkin haklar, yönetim kurulu üyeliği için aday önerme hakkı, yönetim kurulunda temsil edilme hakkı, kâr payı, tasfiye payı, rüçhan ve oy hakkı veya burada öngörülmemiş yeni bir pay sahipliği hakkı gibi haklarda bir paya farklı veya üstün bir hak tanınmasını,
e) Yerli Fon: MKK verilerine göre ilgili payda SPK denetiminde bulunan “Yatırım Fonlarının” ve “Emeklilik Yatırım Fonlarının” portföyünde bulunan kısmın son bir yıl içindeki ortalama piyasa değerini,
f) Likidite Kriteri: 1 Milyon TL işlem hacmi ile payda günlük bazda oluşan ortalama fiyat değişim oranını,
g) Ek Kriter- Temettü Getirisi: Son 3 yıllık net nakit temettü toplamı / dönem sonu piyasa değerini,
h) FDO > % 5 ek kriterlerden yararlanma koşulunu ifade eder.
Pazarda Uygulanacak İşlem Esasları
| İşlem Esasları | Yıldız Pazar | Ana Pazar | Alt Pazar | YİP | POİP |
|---|---|---|---|---|---|
| İşlem Yöntemi | Sürekli İşlem | Sürekli İşlem | Sürekli İşlem | 5 Kez Tek Fiyat | 5 Kez Tek Fiyat |
| Açığa Satış ve Kredili İşlem | VAR | VAR | YOK | YOK | YOK |
| Brüt Takas | YOK | YOK | VAR | VAR | VAR |
| Öz kaynak Oranı | 90% | 75% | 0% | 0% | 0% |
| Açık Takas Pozisyonu / Öz kaynak Oranı | 20% | 50% | 100% | 100% | 100% |
| Fiyat Marjı | 20% | 15% | 10% | 10% | 10% |
| Açığa Satış Yukarı Adım Kuralı | YOK | VAR | - | - | - |
| Devre Kesici Tetikleme Oranı | 10% | 7,5% | 5% | - | - |
| Devre Kesici Sonrası Emir Toplama Süresi | 5 Dakika | 15 Dakika | 15 Dakika | - | - |
| Devre Kesici Sonrası Eşleştirme Süresi | 2 Dakika | 2 Dakika | 2 Dakika | - | - |
| Tek Fiyat Emir Toplama Süresi Boyunca Bilgi Yayınının Kısıtlanması |
YOK | YOK | VAR | VAR | VAR |
| Açılış Seansında Son 5 Dakikada Emir İptal, Emir Kötüleştirme ve Miktar Azaltım |
YOK | YOK | YOK | YOK | YOK |
| Açılış Seansında Piyasa ve Piyasadan Limite Emri | YOK | YOK | YOK | YOK | YOK |
a) Özkaynak Oranı: İlgili payın; kredili alım, açığa satış, ödünç alma veya ödünç verme işlemlerine dair özkaynak hesabında hangi orana kadar özkaynak olarak kabul edilebileceğini gösterir. Oran belirtilmediyse ilgili Kurul düzenlemelerindeki hükümler geçerlidir.
b) Açık Takas Pozisyonu/ Özkaynak Oranı: Belirli bir anda oluşabilecek açık takas pozisyonunun veya takas gerçekleşene kadar ilgili pay için asgari olarak hangi oranda özkaynak bulundurulması gerektiğini gösterir. Oran belirtilmediyse ilgili Kurul düzenlemelerindeki hükümler geçerlidir.
Pay piyasası pazarları detayları için tıklayınız.