VİOP
VİOP-Vadeli işlem ve Opsiyon Piyasası
Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası (VİOP), Borsa İstanbul nezdinde kurulmuş vadeli işlem sözleşmeleriyle opsiyon sözleşmelerinin işlem gördüğü piyasadır.
Vadeli işlem sözleşmeleri; belirli bir vadede, önceden belirlenen fiyat, miktar ve nitelikteki ekonomik veya finansal göstergeyi, sermaye piyasası aracını, malı, kıymetli madeni ve dövizi alma veya satma yükümlülüğü veren sözleşmelerdir. Vadeli İşlem Piyasası’nda alan taraf uzun (long), satan taraf kısa (short) pozisyon olarak adlandırılır.
Vadeli işlem sözleşmelerinin vade tarihinde uzlaşma fiziki teslimat veya nakdi uzlaşı şeklinde yapılmaktadır. Fiziki teslimatta üzerinde anlaşılan dayanak varlık kaydi olarak el değiştirir. Nakdi uzlaşmada ise sözleşme fiyatı ile vade tarihindeki cari fiyat arasındaki fark kadar tutar taraflar arasında el değiştirir.
Vadeli işlem sözleşmelerinde gündüz seansının yanı sıra akşam saatlerinde de işlem yapılabilmektedir. Akşam seansındaki işlemler, bir sonraki gündüz seans saatlerinde (09:30-18:15) yapılacak işlemlerle beraber takasa konu olunur. Akşam seansında yapılan işlemler için “Akşam Seansı” kutucuğu işaretlenmesi gerekir.
Vadeli işlemler ve Opsiyon Piyasası işlem saatleri için tıklayınız.
VİOP-Vadeli işlem ve Opsiyon Piyasası Avantajları
- Riskten korunma amaçlı işlemler: İleri vadeli döviz alacağı veya ödemesi olan bir yatırımcı spot piyasadaki pozisyonun tersine pozisyon alabilir veya pay piyasasında pozisyonu olan yatırımcı portföyünü korumak için ters pozisyon alabilir.
- Yatırım amaçlı işlemler: Yatırımcılar, piyasadaki beklentileri doğrultusunda alım-satım yaparak işlem yapabilirler.
- Kaldıraç Avantajı: Düşük teminat oranları ile daha yüksek pozisyon açma imkânı verir. Başlangıç teminat miktarları için tıklayınız.
- Çift Yönlü İşlemler: Hem piyasa yükselirken hem de düşerken pozisyon açma imkânı sunar.
- Arbitraj Amaçlı İşlemler: Eş zamanlı olarak spot ile vadeli piyasa arasındaki fiyat farklılıklarını yakalamak amacıyla yapılan işlemlerdir.
- Karşı Taraf Riski: VİOP’ da teminatlar Takasbank garantisi altında yapılmaktadır.
- Vergi Avantajı: VİOP’ da pay senetlerine dayalı sözleşmelerden el edilen kazançlar %0 stopaj uygulanır. Pay ve Pay Endeksine dayalı sözleşmeler dışındaki sözleşmelerden elde edilen kazançlar %10 stopaj uygulanır. Kurumsal yatırımcılar için bu oran %0 ‘dır.
VİOP’ da aşağıda belirtilen vadeli işlem sözleşmelerinde işlem yapılmaktadır:
- Endeks; BIST-30, XBANK, XUSIN
- Pay; AKBNK, ARCLK, EKGYO, EREGL, GARAN, HALKB, ISCTR, KCHOL, KRDMD, PETKM, PGSUS, SAHOL, SISE, CELL, THYAO, TOASO, TTKOM, TUPRS, VAKBN, YKBNK, ASELS, BIMAS, DOHOL, ENJSA, KOZAA, KOZAL, SODA, SOKM, TAVHL, TKFEN
- Döviz; TL/Dolar, TL/Euro, Euro/Dolar, CHN/TL, RUB/TL, GBPUSD
- Emtia; Ege Pamuk, Anadolu Kırmızı Buğday
- Kıymetli Madenler; Altın, Dolar/Ons ALTIN
- Enerji; Elektrik
- Yurtdışı Endeksi; Saraybosna Borsası SASX-10
- Metal Vadeli; İskenderun Çelik Hurda Endeksi
- Gecelik Repo; Aylık Gecelik Repo Oranı, 3 Aylık Gecelik Repo Oranı
Vadeli işlemler ve Opsiyon Piyasası sözleşmeleri için tıklayınız.
Sözleşme Kodları
Piyasada işlem görecek sözleşmelerin unsurları ve işlem kodları Borsa tarafından belirlenerek ilan edilmektedir.
Vadeli İşlem Sözleşme Kodu Örneği: F_XU0300422S0
| F | Vadeli (Futures) |
|---|---|
| XU030 | &Dayanak varlık kodu |
| M | Mini sözleşme bilgisi kodu |
| 0422 | Vade tarihi (AAYY-Nisan 2022) |
| S0 | S: Standart N: Standart olmayan (özsermaye hali sonucu oluşan) |
Opsiyon Sözleşmeleri
Opsiyon Sözleşmesi, iki taraf arasında yapılan ve alıcıya ödeyeceği belli bir tutar (opsiyon primi) karşılığında, belirli bir vadeye kadar bugünden belirlenen kullanım fiyatı üzerinden opsiyona dayanak teşkil eden bir malı satın alma veya satma hakkı tanır. Opsiyon sözleşmeleri, sigorta niteliği taşıyan sözleşmelerdir.
Opsiyon Tarafları
- Opsiyon Alıcısı- prim öder-hak sahibidir.
- Opsiyon Satıcısı- prim alır- yükümlülük sahibidir.
Alım (Call) Opsiyonu
- Prim ödeyen (opsiyonu alan) taraftır. Dayanak varlığı alma hakkı verir.
- Opsiyonu satan taraf için de dayanak varlığı satma yükümlülüğü verir.
Satım (Put) Opsiyonu
- Prim ödeyen (opsiyonu alan) taraftır. Dayanak varlığı satma hakkı verir.
- Opsiyonu satan taraf için de dayanak varlığı alma yükümlülüğü verir.
Vadeli işlemler ve Opsiyon Piyasası opsiyon sözleşmeleri için tıklayınız.
Vadeli işlemler ve Opsiyon Piyasası işlem saatleri için tıklayınız.
Opsiyon İşlemleri Sözleşme Kodu Örneği: O_AKBNKE0222P8.60
| O | Opsiyon |
|---|---|
| AKBNK | Dayanak varlık kodu |
| M | Mini sözleşme bilgisi kodu |
| E | A: Amerikan- opsiyon vadesinde veya vadesinden önce kullanılabilir. E: Avrupa- opsiyon yalnızca vadesinde kullanılabilir. |
| 0222 | Sözleşme vade tarihi (AAYY-Şubat 2022) |
| P | C: Alım (call) opsiyonu P: Satım (put) opsiyonu |
| 8.60 | Kullanım fiyatı, virgülden sonra 2 hane |
| S0 | S: Standart N: Standart olmayan (özsermaye hali sonucu oluşan) |
Gün Sonu Teminat Tamamlama Çağrısı
Hesaptaki teminat, ilgili günün sonunda belirlenen gün sonu uzlaşma fiyatları neticesinde, %100 düzeyinin altına inmesi durumunda teminat tamamlama çağrısı yapılır. Teminat tamamlama yükümlülüğü T+1 günü saat 14:45’e kadar risk azaltıcı işlem ya da teminat yatırma yapılması suretiyle karşılanmalıdır. Aksi takdirde resen risk azaltıcı işlem yapılacaktır.